HISTORIA KLUBU

---

Formalnie rzecz bior?c, na prawie 50-letni? histori? Ursynowskiego Klubu Turystyki Rowerowej PTTK „Vagabundus” sk?adaj? si? trzy r??ne fazy jego dzia?alno?ci:
• Akademickiego Klubu Turystyki Kolarskiej PTTK „Vagabundus” przy Oddziale Mi?dzyuczelnianym PTTK i Komisji Turystyki i Sportu Rady Okr?gowej ZSP (w latach 1973-1982 Zarz?du Sto?ecznego SZSP) w Warszawie (1969-1992),
• Ursynowskiego Klubu Turystyki Rowerowej PTTK przy Oddziale Ursynowskim PTTK w Warszawie (1986-2001)
• Ursynowskiego Klubu Turystyki Rowerowej PTTK „Vagabundus” przy Oddziale PTTK „Mazowsze” w Warszawie (od 2001 r.)

Studencki „Vagabundus”

Akademicki Klub Turystyki Kolarskiej PTTK powsta? w dniu 22 pa?dziernika 1969 r. z inicjatywy 8 student?w Uniwersytetu Warszawskiego i od razu rozpocz?? dzia?alno??, organizuj?c tras? rowerow? na X Z?azie Kampinoskim im. Andrzeja Harskiego Studenckiego Ko?a Przewodnik?w Beskidzkich (SKPB) w dniu 9.11.1969 r. oraz kilka og?lnodost?pnych wycieczek rowerowych w listopadzie 1969 r. W grudniu 1969 r. uzgodniono z Oddzia?em Mi?dzyuczelnianym PTTK i Rad? Okr?gow? ZSP, ?e klub b?dzie mie? charakter mi?dzyuczelniany i dzia?a? pod egid? obu organizacji. Sama nazwa „Vagabundus” pojawi?a si? dopiero w 1971 r. w rezultacie wewn?trz-klubowego konkursu.

Patrz?c z perspektywy historycznej, „Vagabundus” okaza? si? pierwsz? udan? pr?b? stworzenia studenckiego turystycznego klubu rowerowego w Warszawie i Polsce. Poprzednie pr?by ko?czy?y si? niepowodzeniem. Dotyczy?o to m.in. klubu „Samarama”, dzia?aj?cego przy Radzie Uczelnianej ZSP Uniwersytetu Warszawskiego.

Wzoruj?c si? na „Vagabundusie”, w nast?pnych latach powsta?y kluby rowerowe w innych o?rodkach akademickich, m.in. w Lublinie i Gda?sku, a tak?e na Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie i na Politechnice Warszawskiej (Akademicki Klub Turystyki Rowerowej PTTK „Ha?aburda”, dzia?aj?cy w l. 1975-2004).

Warto pami?ta?, ?e w latach 60-tych i 70-tych ubieg?ego wieku turystyka rowerowa nie by?a jeszcze tak popularna, jak obecnie, a nabycie roweru nadaj?cego si? do turystyki nie by?o prostym zadaniem i wi?za?o si? z powa?nym wydatkiem. W przypadku student?w zamiejscowych by? jeszcze problem z przechowywaniem roweru w domu akademickim. Dlatego warunkiem sukcesu studenckiego klubu rowerowego by?o posiadanie przez niego wypo?yczalni rower?w. Ten warunek uda?o si? spe?ni? w czerwcu 1971 r., kiedy centrala BPiT „Almatur” zakupi?a na potrzeby „Vagabundusa” 53 rowery, co umo?liwi?o zwi?kszenie ilo?ci organizowanych imprez, przede wszystkim oboz?w letnich w kraju i zagranic?. W kolejnych latach park rowerowy by? systematycznie odnawiany, wypo?yczalnia klubowa dysponowa?a te? sakwami rowerowymi.

Do podstawowych form dzia?ania „Vagabundusa” nale?a?y:
- og?lnodost?pne wycieczki niedzielne (zbi?rka przed bram? UW, Krakowskie Przedmie?cie 24)
- wycieczki dwu- i kilkudniowe oraz biwaki, m.in. Wyprawa Kondycyjna (koniec kwietnia/ pocz?tek maja), wyjazdowe obchody rocznicy klubu (pa?dziernik)
- rajdy klubowe, m.in., Kolarska Wiosna (kwiecie? lub maj), Wyprawa po S?o?ce (maj), Zimowy Rajd Fanatyk?w Turystyki Kolarskiej (grudzie?), Zawody na Orientacj? o Puchar Prezesa (od 1978 r. – Og?lnopolskie Kolarskie Zawody na Orientacj? [OKANZO])
- trasy kolarskie na rajdach organizowanych przez inne ko?a i klubu studenckie – m.in. Z?az Kampinoski (SKPB), Puszcza Bia?a (Ko?o PTTK nr 1), Powitanie Wiosny (SKPB), Rajd Primaaprilisowy (SKP?), Rajd ?wi?tokrzyski (SKP?), Wigry (UNIKAT), Rajd z Maluchem, Z?ota Jesie? (SGGW), Rajd Geodet?w
- zimowiska (koniec grudnia/ pocz?tek stycznia)
- Akcja Letnia, czyli letnie obozy rowerowe – krajowe i zagraniczne

Dzi?ki finansowaniu ZSP/ SZSP Akcja Letnia sta?a si? dominuj?c? form? dzia?alno?ci Klubu. Poczynaj?c od 1972 r. liczba organizowanych oboz?w letnich (wi?kszo?? z nich 2-tygodniowych) przekracza?a regularnie 10, a niekiedy (np. w 1978 r.) – nawet 20. Liberalizacja wyjazd?w do tzw. kraj?w demokracji ludowej, a tak?e cz??ciowa liberalizacja wyjazd?w do tzw. kraj?w kapitalistycznych umo?liwi?a organizacj? oboz?w zagranicznych, kt?re stanowi?y znacz?c? cz??? klubowej akcji letniej. W latach 70-tych by?y to obozy do Czechos?owacji, Rumunii, Bu?garii, NRD i na W?gry oraz wyprawy rowerowe i obozy „Almaturu” do Grecji, W?och, Francji, Wielkiej Brytanii i Turcji. W latach 80-tych klub organizowa?, przy pomocy Komisji Turystyki Kolarskiej Zarz?du G??wnego PTTK, regularne wyjazdy na Mi?dzynarodowe Rajdy Kolarskie AIT w krajach Europy Zachodniej. Mo?liwo?? szybszego uzyskania paszportu i zakupu waluty wymienialnej po korzystniejszym kursie zwi?ksza?y atrakcyjno?? wypraw klubowych, szczeg?lnie na Zach?d.

We wtorki odbywa?y si? cotygodniowe spotkania cz?onk?w i sympatyk?w Klubu, przez wi?kszo?? okresu swego istnienia w budynku przy Krakowskim Przedmie?ciu 24 (m.in. w lokalu Uniwersyteckiego Klubu Turystycznego UNIKAT i klubie „Sigma”), okresowo w innych pomieszczeniach uniwersyteckich (np. w ko?cu lat 70-tych w Instytucie Socjologii UW przy ul. Karowej 18), a w okresie stanu wojennego 1981-1982 – w kawiarni „AIDA”. Podstawowym ?rodkiem komunikacji z otoczeniem by?a tablica og?osze? klubowych, znajduj?ca si? przy przej?ciu na tzw. Ma?y Dziedziniec UW.

W ci?gu 2-3 lat od swego powstania „Vagabundus” sta? si? najwi?kszym i najaktywniejszym klubem rowerowym w Warszawie i jednym z najaktywniejszych w Polsce. Pozycj? t? utrzyma? do pocz?tku lat 90-tych. W lat 70-tych i 80-tych corocznie organizowano szkolenie na stopie? przodownika turystyki kolarskiej PTTK, kt?ry ko?czy?o od kilku do kilkunastu os?b. Pozwala?o to szybko uzupe?nia? ubytki kadrowe, zwi?zane z naturaln? w ?rodowisku studenckim rotacj?. Wiele z os?b, kt?re uzyska?y w?wczas uprawnienia przodownickie, po dzi? dzie? pozostaje aktywnymi w Klubie. Poza tym kadra „Vagabundusa” zdobywa?a inne uprawnienia, m.in. instruktora turystyki kolarskiej PTTK, instruktora kszta?cenia kadr PTTK, instruktora krajoznawstwa PTTK, stra?nika ochrony przyrody, pilota BPiT „Almatur” itd.

Spo?r?d dzia?aczy „Vagabundusa” w latach 70-tych i 80-tych rekrutowa?o si? wielu cz?onk?w Okr?gowej i Wojew?dzkiej Komisji Turystyki Kolarskiej PTTK, Komisji Turystyki Kolarskiej ZG PTTK, w tym przewodnicz?cy tej Komisji w latach 1977-1981 oraz 1985-1989), cz?onkowie i przewodnicz?cy Rady Studenckiej Turystyki Kolarskiej przy Komisji Turystyki Sportu RN ZSP/ ZG SZSP i KTKol ZG PTTK, cz?onek Komisji Turystyki Kolarskiej Alliance International de Tourisme (1985-1989) oraz Prezes ZG PTTK (1991-1993). Dzia?acze „Vagabundusa” wnie?li te? du?y wk?ad do modernizacji programu szkolenia na stopie? przodownika turystyki kolarskiej PTTK, b?d?c autorami materia??w szkoleniowych, poradnik?w, przewodnik?w i informator?w krajoznawczych.

W uznaniu zas?ug Klubu, w pa?dzierniku 1989 r., z okazji obchod?w swego 20-lecia, otrzyma? on Z?ota Odznak? Honorow? PTTK

Niestety pocz?tek lat 90-tych przyni?s? istotne zmiany w warunkach dzia?ania Klubu. Utrata dotychczasowych ?r?de? finansowania, lokalu na spotkania klubowe oraz pomieszczenia na wypo?yczalni? rower?w, mniejsze zainteresowanie ?rodowiska studenckiego zorganizowan? turystyk? oraz zaanga?owanie si? wielu dotychczasowych dzia?aczy w inne formy aktywno?ci spo?ecznej i publicznej przyczyni?y si? do stopniowego zmniejszenia skali dzia?alno?ci, a nast?pnie ca?kowitego jej zaniechania w 1992 r. Studencki „Vagabundus” nie doczeka? swego 25-lecia.

Osiedlowy UKTR

Zanim do tego dosz?o, w dniu 17 stycznia1986 r., z inicjatywy grupy „weteran?w” studenckiego „Vagabundusa” powsta? nowy klub – Ursynowski Klub Turystyki Rowerowej PTTK. Przyczyna by?a prozaiczna – „weterani”, kt?rzy w mi?dzyczasie uko?czyli uczelnie, podj?li prac? zawodow? i za?o?yli rodziny mieli inne potrzeby turystyczne, ni? ?rodowisko studenckie. St?d te? decyzja o za?o?eniu klubu osiedlowego, nastawionego na imprezy, dostosowane do potrzeb rodzin z ma?ymi i dorastaj?cymi dzie?mi. Wyb?r pad? na Oddzia? Ursynowski PTTK ze wzgl?du na jego pr??no?? organizacyjn? oraz zamieszkanie wielu cz?onk?w-za?o?ycieli na Ursynowie lub w s?siaduj?cych dzielnicach. Podobnie jak studencki „Vagabundus”, UKTR rozpocz?? z marszu sw? dzia?alno??– pierwsza wycieczka piesza do Lasu Kabackiego odby?a si? ju? 26.01.1986 r.

Formy dzia?alno?ci UKTR r??ni?y si? zasadniczo od „Vagabundusa” dominowa?y 1-dniowe wycieczki rowerowe po po?udniowych i po?udniowo-zachodnich okolicach Warszawy, startuj?ce sprzed siedziby Oddzia?u przy ul. S?u?by Polsce 2 (obecnie ul. Kazimierza Kardasia „Orkana”). Na pobliskim boisku Szko?y Podstawowej nr 305 wiosn? i jesieni? by?y organizowane gie?dy sprz?tu rowerowego oraz festyny rowerowe dla najm?odszych. W siedzibie Oddzia?u, w trakcie cotygodniowych spotka? odbywa?y si? pokazy slajd?w, wieczory piosenki turystycznej, porady sprz?towe, imprezy z okazji Dnia Dziecka, Andrzejki, Miko?ajki, bale sylwestrowe i karnawa?owe itp. Organizowano te? rowerowe zawody na orientacj? po Lesie Kabackim (do r. 1992), a zim? – wycieczki piesze, pieszo-narciarskie (bywa? jeszcze ?nieg!) i piesze krajoznawcze, np. zwiedzanie cmentarzy i muze?w warszawskich. Og?oszenia o wycieczkach by?y publikowane w prasie warszawskiej i osiedlowej.

Odbywa?y si? te? imprezy dwu-, kilku- i wielodniowe zar?wno w sezonie wiosenno-letnim, jak i jesienno-zimowym. W pierwszym przypadku by?y to m.in. wycieczki rowerowe na prze?omie kwietnia i maja, w okresie ?wi?ta Bo?ego Cia?a oraz letni ob?z w?drowny, pocz?tkowo 2-tygodniowy, a od 1989 r. – 3-tygodniowy. Imprezy te zachowa?y si? w kalendarzu klubowym do dnia dzisiejszego. To samo dotyczy corocznej wycieczki ornitologicznej (maj) oraz wycieczki na „Pieczenie ziemniaka” (koniec pa?dziernika). W odr??nieniu od studenckiego „Vagabundusa”, UKTR nie organizowa? rajd?w i zlot?w kolarskich, niekiedy tylko grupy klubowicz?w uczestniczy?y w imprezach organizowanych przez inne ko?a i kluby.

W sezonie jesienno-zimowym w latach 1988-1992 organizowano dwudniowe wycieczki krajoznawcze (bez rower?w) do Krakowa, Torunia, Poznania, Wroc?awia i Gda?ska, a w okresie ferii szkolnych – 2-tygodniowe zimowiska.

Prawie od samego pocz?tku istnienia UKTR trasy letnich oboz?w rowerowych wychodzi?y poza granice Polski. W latach 1987-1988 by?a to Czechos?owacja. W roku 1989 UKTR i AKTKol „Vagabundus” zawar?y wsp?lnie porozumienie z Moskiewskim Miejskim Klubem Turystycznym o wymianie pi?ciu grup rowerzyst?w; podobna wymiana, ale na mniejsz? skal? (po 1 grupie z ka?dej strony) mia?a miejsce latem 1990 r. z turystycznym klubem rowerowym z Sankt-Petersburga. Zainicjowa?o to d?ugoletni okres penetracji turystycznej kraj?w d. ZSRR – Litwy, Bia?orusi, Ukrainy, Rosji, ?otwy, Estonii, Mo?dowy, Gruzji i Armenii nie tylko latem, ale i wiosn?. P??niej, ju? w latach 90-tych i w obecnym stuleciu, dosz?a Skandynawia, Europa Zachodnia (??cznie z Wyspami Brytyjskimi), Ba?kany, Turcja, Cypr i Maroko (w 2019 r.).

Opisany powy?ej model klubu osiedlowego nastawionego g?ownie na turystyk? rodzinn? przetrwa? do ok. 1993 r. M?ode pokolenie, czyli dzieci za?o?ycieli Klubu zacz??o dorasta?. W Klubie pojawia?o si? te? stopniowo coraz wi?cej nowych cz?onk?w, niekoniecznie zwi?zanych w przesz?o?ci ze studenckim „Vagabundusem” i niekoniecznie mieszka?c?w Ursynowa. Cz??ciowo by?o to zwi?zane z zaniechaniem dzia?alno?ci przez inne terenowe kluby kolarskie PTTK. Ros?o zapotrzebowanie na popularne wycieczki niedzielne i wielodniowe, niezale?nie do wieku uczestnik?w. UKTR sta? si? w praktyce klubem og?lnomiejskim.

Zmienia?y si? r?wnie? warunki dzia?ania Klubu. Sklepy rowerowe zape?ni?y si? rowerami, cz??ciami zamiennymi i ekwipunkiem; znik?a wiec potrzeba organizacji gie?d rowerowych. Pr??ny niegdy? Oddzia? Ursynowski PTTK zacz?? prze?ywa? trudno?ci finansowe, kadrowe i organizacyjne. W latach 90-tych dwukrotnie zmienia? lokal na terenie Ursynowa (1991-1993 – ul. Na Uboczu 18, od 1993 r. – Na Uboczu 3), a? wreszcie zaprzesta? dzia?alno?ci i zosta? zlikwidowany w 1999 r.

UKTR kontynuowa? swoja dzia?alno??, przez dwa lata (1999-2001) praktycznie poza strukturami PTTK. Nie by?a to ?atwa sytuacja. Klub pozosta? bez wsparcia organizacyjnego, cho? m?g? ci?gle korzysta? z lokalu Natoli?skiego O?rodka Kultury przy ul. Na Uboczu 3 na comiesi?czne spotkania. Nadal og?aszano wycieczki w prasie oraz poprzez ulotki, rozdawane na wycieczkach. Liczba wycieczek, liczba ich uczestnik?w oraz cz?onk?w i sympatyk?w Klubu uleg?a jednak zmniejszeniu.

Prze?om nast?pi? stopniowo, poczynaj?c od jesieni 1999 r. Coroczna impreza „Pieczenie ziemniaka” na parkingu le?nym „Zimne Do?y” ko?o ?abie?ca w ko?cu pa?dziernika 1999 r. zosta?a po??czona z obchodami 30-lecia „Vagabundusa”. Poza sta?ymi bywalcami imprez klubowych wzi??o w niej udzia? kilkudziesi?ciu weteran?w studenckiego „Vagabundusa” z r??nych okres?w jego dzia?alno?ci. Sporz?dzone zosta?y listy adresowe wszystkich obecnych i rozpocz?to praktyk? rozsy?ania informacji o wycieczkach klubowych poczt? elektroniczn?. Zwi?kszy?o to frekwencj?. Dzia?alno?? Klubu uleg?a ponownemu o?ywieniu.

Ursynowski Klub Turystyki Rowerowej „Vagabundus”

Rok 2001 przyni?s? w ?yciu Klubu trzy istotne zmiany organizacyjne: (1) przy??czenie si? do Oddzia?u PTTK „Mazowsze”; (2) powr?t do nazwy „Vagabundus”, kt?ra zosta?a dodana do istniej?cej nazwy Klubu oraz (3) wyb?r nowego, odm?odzonego Zarz?du, kt?ry wzi?? si? energicznie za rozw?j Klubu. Wkr?tce pojawi?a si? klubowa strona internetowa, kt?ra pomog?a rozpropagowa? wycieczki „Vagabundusa” na terenie ca?ej aglomeracji warszawskiej. Od 2012 r. dzia?a tak?e profil „Vagabundusa” na Facebook.

W rezultacie zastosowania elektronicznych ?rodk?w komunikacji w kolejnych latach przybywa?o nowych cz?onk?w i sympatyk?w, w tym ch?tnych do organizacji wycieczek i wypraw rowerowych. Ten trend wznosz?cy trwa do dnia dzisiejszego, z ka?dym kolejnym sezonem, bij?cym rekordy poprzedniego. Oczywi?cie pomocn? sta?a si? rosn?ca popularno?? roweru.

W r. 2018 "Vagabundus" zorganizowa? 127 imprez turystycznych, w kt?rych uczestniczy?o ok. 2200 os?b, a w ich organizacji i prowadzeniu uczestniczy?o 57 os?b. Podstaw? dzia?alno?ci stanowi?o 72 wycieczki jednodniowe, organizowane w prawie wszystkie niedziele i ?wi?ta pa?stwowe (niekiedy po dwie r?wnolegle), a tak?e w wiele sob?t, zr??nicowane pod wzgl?dem d?ugo?ci (od 30 do ponad 100 km), stopnia trudno?ci, programu (zwiedzanie zabytk?w architektury, muze?w, rezerwat?w i pomnik?w przyrody, pomnik?w upami?tniaj?cych wydarzenia historyczne, ale tak?e rekreacja). Frekwencja na wycieczkach jednodniowych bardzo cz?sto przekracza?a 20 os?b, niejednokrotnie dochodz?c do 30-50 os?b.

Poza tym na program imprez rowerowych z?o?y?o si? tak?e 8 wycieczek 2-dniowych, 7 wycieczek 3-5-dniowych, 11 imprez wielodniowych, w tym 7 zagranicznych oraz 3 wycieczki rowerowo-kajakowe. W sezonie jesiennym i zimowym organizowano tak?e 18 wycieczek pieszych i krajoznawczych, oraz zimowisko w okresie ?wi?teczno-noworocznym.

Do wycieczek o najd?u?szej tradycji i najwi?kszej popularno?ci nale?? wielodniowe wycieczki w okresie ?wi?t majowych i ?wi?ta Bo?ego Cia?a (w ostatnich latach po kilka r?wnolegle), letnie obozy rowerowe, noworoczna wycieczka rowerowa (pocz?tek stycznia), Mi?dzynarodowy Dzie? S?o?ca (koniec marca), wycieczka w Lany Poniedzia?ek, wycieczka ornitologiczna (maj), wycieczka wzd?u? Bugu i Zalewu Zegrzy?skiego (czerwiec-lipiec), ?ladami Bitwy Warszawskiej (15 sierpnia), wycieczka na wrzosowisko na p??nocny-wsch?d od Sulej?wka i Okuniewa (pocz?tek wrze?nia), wycieczka do Term w Mszczonowie (koniec wrze?nia), Pieczenie Ziemniaka (koniec pa?dziernika), wycieczka Szlakiem Pomnik?w Niepodleg?o?ci w Warszawie (11 listopada) oraz zimowisko (koniec grudnia). W trakcie dorocznej imprezy „Pieczenie Ziemniaka” dokonuje si? podsumowania sezonu turystycznego oraz wr?czenia dyplom?w i pami?tek organizatorom wycieczek klubowych.

Problemem jest brak sta?ego lokalu na spotkania, co ogranicza mo?liwo?ci organizacji pokaz?w slajd?w, szkole?, spotka? poobozowych itp.

W latach 2000-tych „Vagabundus” sta? si? ponownie najwi?kszym warszawskim klubem turystyki rowerowej i jednym z najwi?kszych w Polsce. Tajemnica sukcesu polega na maksymalnej prostocie organizacji i jej minimalnej formalizacji, a tak?e czynnemu anga?owaniu jak najwi?kszej liczby os?b w organizacj? imprez.

Informacje o historii Klubu mo?na znale?? tak?e w zak?adkach "Odeszli na zawsze", "W?adze AKTKol PTTK "Vagabundus", "W?adze UKTR PTTK "Vagabundus", "Najciekawsze imprezy"

Tekst opracowany przez Marka D?browskiego na podstawie wydawnictwa „Rowerem przez dziesi?ciolecie” (tekst Henryk Zobel, ilustracje Piotr M?drach), wydanego z okazji 10-lecia AKTKol „Vagabundus” (1979) (zob. https://www.dropbox.com/s/hn0cuhn8qr75bk5/INFORMATOR%2010%20lat.pdf?dl=0), informatora AKTKol Vagabundus "Dwadzie?cia lat min??o", wydanego w 1989 r. oraz materia??w archiwalnych AKTKol „Vagabundus”, UKTR i UKTR „Vagabundus”. Opublikowany po raz pierwszy w dniu 17.03.2018 r. Wersja poprawiona opublikowana w dniu 24.03.2019 r., ponownie skorygowana 16.05.2019 r.

---

Cz?onkowie-za?o?yciele AKTKol "Vagabundus" 22.10.1969 r.

Marek D?browski
Janusz Korycki
Jacek Ledworowski
Krystyna Magnowska
Ryszard Michalski
Jerzy Owdziej
Wies?aw Szczepanek
Tomasz ?ylicz

Cz?onkowie-za?o?yciele UKTR PTTK 17.01.1986

Ewa Pliszka
Maria Tymieniecka
Maria Loth
Danuta Antolak
Grzegorz J?drzejewski
Magdalena Liszerska
Miros?awa Paw?owska
Aleksy Lewandowski
Piotr Struty?ski
Marek D?browski
Danuta J?draszko-D?browska
Micha? D?browski
Barbara Zaremba
Andrzej Zaremba
Ewa Wi?niewska
Wies?aw Wi?niewski
El?bieta Jurkiewicz
Pawe? Wysocki
Tadeusz Stachowiak
Krzysztof Borkowski
Nikodem B?a?ewski
Alina Dobrowolska
Adam Wi?niewski

Najaktywniejszy turysta kolarz UKTR:
1987 Marek D?browski
1988 Gra?yna Karpi?ska
1989
1990 Piotr Gorzelak